Αθήνα, 23.05.2017

                                                                                                                    Αρ. Πρωτ. : 1320   

 

 Προς  :           Τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών.

 Θέμα :            Ανάγκη άμεσων αλλαγών του νόμου 4412/2016 για διαδικασίες ανάθεσης μελετών.

 

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Από την έναρξη εφαρμογής του νόμου 4412/2016 παρατηρούνται σοβαρά προβλήματα στις διαδικασίες ανάθεσης μελετών. Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των προβλημάτων είναι η προσπάθεια αναθετουσών αρχών να περιορίσουν τον ανταγωνισμό και να αναθέσουν σε μελετητές της αρεσκείας τους, εκμεταλλευόμενοι περιθώρια που αφήνουν διατάξεις του νέου νόμου. Το αποτέλεσμα τέτοιων διαδικασιών είναι πάντα η υποβάθμιση της ποιότητας και η αύξηση του κόστους των μελετών.

Με την παρούσα επιστολή σας επισημαίνουμε ορισμένα από αυτά τα προβλήματα, διατυπώνοντας και αντίστοιχες προτάσεις για την αντιμετώπισή τους.

 

Άρθρο 32.2γ. Προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση λόγω κατεπείγουσας ανάγκης.

Η πρόβλεψη αυτή του νόμου μπορεί να καλύψει με τις αναγκαίες μελέτες καταστάσεις που προκύπτουν από έκτακτες ανάγκες. Αυτή η κάλυψη μπορεί να αφορά όμως μόνο μικρά αντικείμενα. Αν το πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι μεγαλύτερο και κατά συνέπεια ο χρόνος μελέτης και κατασκευής είναι μεγαλύτερος δε θα υπάρξει ουσιαστικό όφελος από το κέρδος των προθεσμιών των διαγωνισμών, που στην περίπτωση των συνοπτικών διαγωνισμών είναι μόνο λίγες μέρες. Αντίθετα υπάρχει κίνδυνος βεβιασμένων, ακατάλληλων και κοστοβόρων λύσεων.

Προτείνουμε λοιπόν με νομοθετική ρύθμιση να προβλεφθεί η θέσπιση ορίου 20000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ για τις αναθέσεις μελετών της περίπτωσης  32.2γ του ν.4412/2016.

Άρθρο 75.3 – Κριτήρια επιλογής (Ασφαλιστική κάλυψη).

Με το άρθρο 75.3 του ν.4412/2016 δίνεται η δυνατότητα στις αναθέτουσες αρχές “να απαιτούν κατάλληλα επίπεδα ασφαλιστικής κάλυψης έναντι επαγγελματικών κινδύνων”. Έχει παρατηρηθεί όμως ότι οι αναθέτουσες αρχές απαιτούν να είναι οι διαγωνιζόμενοι ασφαλισμένοι γενικά έναντι επαγγελματικών κινδύνων. Αυτή η διαδικασία επιβαρύνει σημαντικά τους διαγωνιζόμενους, ιδιαίτερα τους μεμονωμένους μελετητές, χωρίς να διασφαλίζει αποτελεσματικά την αναθέτουσα αρχή, γιατί μπορεί το ύψος της ασφάλισης να είναι ανεπαρκές ή και να προηγούνται άλλες αναθέτουσες αρχές.

Προτείνουμε λοιπόν να τροποποιηθεί η συγκεκριμένη διάταξη και να αντικατασταθεί με πρόβλεψη δυνατότητας των αναθετουσών αρχών να έχουν δικαίωμα απαίτησης ασφαλιστικής κάλυψης του αναδόχου για τη συγκεκριμένη μελέτη, κατά την υπογραφή της σύμβασης.

 

Άρθρο 75.4 – Τεχνική και επαγγελματική ικανότητα.

Ο νόμος 4412/2016 αναφέρει στο άρθρο 75.5 ότι οι προϋποθέσεις συμμετοχής μπορεί να εκφράζονται “ως ελάχιστα επίπεδα καταλληλότητας”. Πολλές αναθέτουσες αρχές όμως χρησιμοποιούν την τεχνική και επαγγελματική καταλληλότητα με τρόπο που δημιουργεί τη βεβαιότητα ότι στοχεύουν να αναθέσουν τη μελέτη σε συγκεκριμένο διαγωνιζόμενο. Σε βάρος βέβαια της διαφάνειας, του ανταγωνισμού, της ποιότητας και του κόστους της μελέτης.

Έτσι ζητείται τεχνική και επαγγελματική ικανότητα με τόσο εξειδικευμένες απαιτήσεις που οδηγούν σε αδυναμία συμμετοχής και τα πλέον έμπειρα μελετητικά γραφεία. Αναφέρουμε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα:

1. Ο Δήμος Λευκάδας σε διαγωνισμό για ανάθεση μελέτης οδοποιίας απαιτεί ως τεχνική και επαγγελματική ικανότητα “Η ειδική τεχνική ικανότητα αποδεικνύεται από την εκπόνηση παρόμοιων με την υπό ανάθεση μελέτη, οι οποίες εκτελέσθηκαν με συμβάσεις του υποψήφιου φυσικού ή νομικού προσώπου με δημόσιους φορείς εντός της Περιφερειακής Ενότητας Λευκάδας κατά την τελευταία τριετία.

Ως παρόμοιες μελέτες νοούνται τα παρακάτω είδη μελετών:

-Να έχει εκπονηθεί μία (1) τουλάχιστον μελέτη Οδοποιίας –Τοπογραφικής Αποτύπωσης –Γεωλογικής μελέτης, Γεωτεχνικής μελέτης Σήμανσης –Ασφάλισης και Αποχέτευσης –Αποστράγγισης οδού για αποκατάσταση ζημιών από σεισμό, σε ΟΤΑ του Δήμου Λευκάδας.”

1. Ο Δήμος Μονεμβασιάς σε διαγωνισμό για ανάθεση μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων απαιτεί ως τεχνική και επαγγελματική ικανότητα “Να έχει γνώση των ιδιαίτερων συνθηκών του τόπου εκτέλεσης του έργου που αποδεικνύεται α) με την ολοκλήρωση τουλάχιστον τριών ΑΕΠΟ με το Ν 4014/2011 εντός Αποκεντρωμένης Διοίκησης ΠΔΕΙ και β) με την ολοκλήρωση τουλάχιστον μίας μελέτης στο νομό Λακωνίας.”

Προκειμένου να περιοριστούν αυτά τα φαινόμενα προτείνουμε να προβλεφθεί νομοθετικά ότι για την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα που ζητείται στις προκηρύξεις μελετών απαιτείται σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου.

 

Άρθρο 82. Πρότυπα διασφάλισης ποιότητας.

Καταρχήν πρέπει να αναφέρουμε ότι η εφαρμογή συστημάτων ποιότητας στην παραγωγή πνευματικής εργασίας, όπως είναι η εκπόνηση μελετών, έχει ασήμαντη θετική συμβολή, συγκριτικά με τη βιομηχανική παραγωγή ή την κατασκευή έργων. Ανεξάρτητα από αυτό όμως η απαίτηση από διαγωνιζόμενους σε αναθέσεις μελετών για αίτηση συγκεκριμένων πιστοποιητικών εφαρμογής συστήματος ποιότητας είναι ιδιαίτερα προβληματική.

Είναι γνωστό ότι μόλις προ μηνός νομοθετήθηκε το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ). Δημιουργήθηκε δηλαδή ένας φορέας ο οποίος θα ελέγχει και θα διαπιστεύει του φορείς που διαπιστεύουν την εφαρμογή συστημάτων ποιότητας. Μέχρι σήμερα, παρά την ύπαρξη αξιόλογων φορέων διαπίστευσης εφαρμογής συστημάτων ποιότητας, ανθεί και ένα εμπόριο διάθεσης πιστοποιητικών εφαρμογής συστημάτων ποιότητας.

Ειδικά όμως στο χώρο των μελετών υπάρχει ένα σοβαρότατο θέμα με τον τύπο ή την ονομασία των ζητούμενων πιστοποιητικών εφαρμογής συστημάτων ποιότητας, γιατί δεν υπάρχει οποιαδήποτε τυποποίηση. Έτσι ζητούνται από γενικά πιστοποιητικά εφαρμογής συστήματος ποιότητας στη “διαχείριση μελετών και έργων”, έως πιστοποιητικά εφαρμογής συστήματος ποιότητας σε εξειδικευμένες υποκατηγορίες μελετών. Ακόμη ζητείται η διάθεση πιστοποιητικού εφαρμογής συστήματος ποιότητας και για μικρές μελέτες για τις οποίες δεν απαιτείται από την ισχύουσα νομοθεσία να συνταχθεί Πρόγραμμα Ποιότητας Έργου (ΠΠΕ). Παρατηρείται βέβαια και στο θέμα των Προτύπων Διασφάλισης Ποιότητας προσπάθεια χειραγώγησης των αναθέσεων μελετών από πολλές αναθέτουσες αρχές.

Τα παραπάνω επιβάλλουν την νομοθετική αναστολή της δυνατότητας των αναθετουσών αρχών να ζητούν από τους διαγωνισμούς κατοχή πιστοποιητικού συστήματος διασφάλισης ποιότητας. Το θέμα αυτό πρέπει να εξεταστεί διεξοδικά και αν κριθεί σκόπιμη η επαναφορά ανάλογων διατάξεων, να γίνει αφού υπάρξει τυποποίηση των προβλεπόμενων πιστοποιητικών και δοθεί κατάλληλος χρόνος στα μελετητικά γραφεία για την απόκτησή τους.

 

Άρθρο 328. Απευθείας ανάθεση (στους πρώην εξαιρούμενους τομείς).

Με το άρθρο 328 προβλέπεται για τους πρώην εξαιρούμενους τομείς η δυνατότητα απευθείας ανάθεση μελετών χωρίς τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 118 για όλες τις λοιπές αναθέσεις μελετών αυτών. Η εξαίρεση αυτή δεν έχει οποιοδήποτε λόγο ύπαρξης και δεν υπήρχε στο παρελθόν. Έτσι η ευρωπαϊκή οδηγία 17/2004 που αφορούσε τους πρώην εξαιρούμενους τομείς είχε, σε ότι αφορά στις μελέτες, ενταχθεί, μαζί με τη γενική ευρωπαϊκή η οδηγία 18/2004, στο ελληνικό δίκαιο με το νόμο 3316/2005.

Ζητούμε να ρυθμιστεί νομοθετικά η εφαρμογή των διαδικασιών του άρθρου 118 του νόμου 4412/2016 και στο άρθρο 328 του ίδιου νόμου.

Παραμένουμε στη διάθεσή σας για συνεργασία.

 

Με εκτίμηση,

Για το Δ.Σ.
Ο Πρόεδρος Α.Πρέσβελος		Ο Γ.Γραμματέας Δ.Γκατζηρούλης